Zogenoemde Fundatiebrief 8 juni 1447
Zorg voor zieken en armen sinds 1350
De Stichting ‘De Armen de Poth’ heeft twee doelstellingen:
- het instandhouden van het monumentale hofje waarvan de oudste gedeelten uit circa 1450 stammen
- het bieden van onderdak tegen een geringe vergoeding aan oudere mensen uit Amersfoort met een bescheiden inkomen. Het is een voortzetting van één van de oorspronkelijke taken van De Poth. Vanaf de late 14e, mogelijk vroege 15e eeuw werden dakloze mensen voorzien van onderdak, ‘Arme Huyssittende’ van de noodzakelijke levensbehoeften en werden pestlijders verzorgd.
Pothbroeders
De Broederschap van de Heilige Geest verzorgde vermoedelijk vanaf 1350 in Middeleeuws Amersfoort de zieken. Bovendien verstrekten deze lekenbroeders aan arme mensen maaltijden of ingrediënten daarvoor, de zogenaamde proven. In de volksmond werden de giften ‘de Poth’ genoemd. Daaraan ontleenden de broeders hun bijnaam: Pothbroeders.
In een oorkonde van het Amersfoortse stadsbestuur uit 1447 wordt hun naam voor het eerst officiëel genoemd. Rond 1525 verhuisden de Broeders vanaf de Heilige Geestkapel (nu de plek van de Lutherse Kerk aan de Langestraat) naar het huidige terrein van De Poth. Dit was gelegen buiten de oudste ommuring in een gebied dat al in 1388 wordt genoemd en bij toeval ‘Pothof’ heette. Aan het eind van de 15e eeuw kwam het terrein in handen van De Poth.
Celzusters
De Celzusters, oorspronkelijk gevestigd in het St. Ursula-klooster, thans Mariënhof (Kleine Haag), kwamen in financiële problemen. Daarom mochten zij in 1547 van de broeders op het terrein van De Poth in de ‘Celzusterencamer’ wonen. Tot de laatste in 1592 overleed, verpleegden de zusters pestlijders in het Pesthuis (afgebroken in 1893) en enkele vrijstaande huisjes op het terrein van De Poth.
Regenten
De naam Pothbroeders verdwijnt in het begin van de 17e eeuw en wordt vervangen door het ‘College van Regenten’. Dat vormt het bestuur van De Poth. Een belangrijke taak is het beheer van het bezit van de Stichting. Naast de historische gebouwen heeft De Poth ook landerijen en effecten. De opbrengsten daarvan zijn samen met de bewust bescheiden huurvergoedingen nodig is voor de instandhouding van de monumenten, de woningrenovaties en het dagelijks onderhoud. Sinds kort worden Kapel en de Celzusterenkamer aan derden verhuurd Daarmee is de Stichting, die onafhankelijk en zonder subsidie werkt, in staat haar doelstellingen te blijven realiseren.
Binnenvader
Tegen de oostzijde van de Regentenkamer in het Hoofdgebouw staat de woning van de binnenvader. Oorspronkelijk was hij samen met zijn vrouw (binnenmoeder) belast met ziekenverzorging, broodbakken en de uitdelingen. Thans vormt de binnenvader de schakel tussen de bewoners en de regenten en is hij verantwoordelijk voor het dagelijks beheer van het hofje. Voorts is hij gastheer bij de diverse openbare en besloten evenementen.
Uitdelingen
Het verschaffen van de noodzakelijke levensbehoeften behoorde tot het takenpakket van de Pothbroeders. In de bakkerij bakte men broden, die bestemd waren voor de uitdelingen. Zij vonden aanvankelijk plaats in de St. Joriskerk en later in de uitdeelkamer, gelegen naast de bakkerij in het Hoofdgebouw. Vanaf 1905 werden de uitdelingen in de St. Rochuskapel gehouden. Voor niet-bewoners eindigden de uitdelingen in 1962, voor de bewoners in 1975. Nu komen de regenten en de bewoners nog driemaal per jaar bijeen voor de traditionele symbolische uitdelingen.