Voor de broodoven is eeuwenlang hoofdrol in De Armen de Poth weggelegd geweest. Lang voordat huisvesting in het hofje werd geboden werden zieken verzorgd en wekelijks in de Bakkerij brood gebakken en uitgedeeld aan Amersfoortse proveniers. Het meel lag opgeslagen op de zolder van het Provenhuis, het huidige Hoofdgebouw. De takkenbossen werden geleverd door de pachters en de binnenvader had er – samen met een bakkersknecht – een halve dagtaak aan.
Poth Bakkerij in 1953
Rond de Tweede Wereldoorlog werden nog wekelijks 200 broden gebakken: het zwaardere roggenbrood op dinsdag en het wittebrood op woensdag in de – inmiddels wat afgekoelde – stenen oven. Op donderdagochtend werd dat uitgedeeld – in ruil voor een uitgegeven Pothmunt – in de Sint-Rochuskapel (voordien in de Sint-Joriskerk). Na de oorlog raakte de oven in onbruik: met de ingevoerde AOW kon iedereen wel brood kopen. Na 1971 stopte ook het bakken van brood voor de bewoners van het hofje mede omdat de oven weliswaar verkleind maar technisch niet meer in orde was.
Bijna een halve eeuw heeft het geduurd voordat er een nieuwe toekomst voor de oven gloorde en herstel financieel en organisatorisch verantwoord was. Initiatiefnemer was kunstenaar-broodbakker Peik Suyling die ons fijntjes herinnerde aan het morele kompas van onze voorgangers in de veertiende tot en met zeventiende eeuw : de Broederschap van de Heilige Geest. De bijbelse Zeven Werken van Barmhartigheid zouden in deze 21e eeuw wel eens in een modern jasje gestoken kunnen worden. Het gezamenlijk kneden en bakken van brood levert immers niet alleen een prachtig product op, maar biedt ook kansen voor teambuilding en waardevolle zingevingsgesprekken.
Nieuw opgemetselde oven om een zandmal Foto Hans Niezen
Na het vinden van een expert in het ambachtelijk (her)bouwen van broodovens, de Vlaming Gerrit van den Dries, konden medio 2016 een plan en begroting worden goedgekeurd. Het feit dat deze oven deel uitmaakt van een rijksmonument maakte alle betrokkenen extra alert. Het sein voor het herstel ging op groen toen de gemeente Amersfoort, het KfHeinfonds en het Bouwfonds Cultuurfonds (nu BPD Cultuurfonds) en ook crowdfunding voor een verantwoorde financiele basis zorgden.
Het hele bouwproces is op film vastgelegd, vanaf het slopen in december 2016 tot en met de eerste broden uit de oven in februari 2017. In deze unieke documentaire “BRANDT WEER, BROOD NODIG” van videomaker-fotograaf Hans Niezen wordt in detail ingegaan op de gehanteerde ambachtelijke methode en materialen, die nu niet meer zichtbaar zijn. De toelichtingen van de beide hoofdrolspelers Peik en Gerrit verhelderen de visie, ervaring en specifieke aanpak in deze situatie. Binnenkort verschijnt een tweede film waarin twee oud-gedienden vertellen hoe het er vroeger aan toeging.
